تحلیل شاخص BDI و ارتباط آن با بازار فارکس

شاخص BDI یکی از شاخص‌های کمتر شناخته شده اما مؤثر بر بازارهای مالی و فارکس است که تغییرات نرخ حمل و نقل کالاهای فله‌ای خشک را در بازار جهانی اندازه‌گیری می‌کند. بر خلاف شاخص‌هایی مثل داو جونز و نزدک که مستقیماً در بازار ترید می‌شوند، این شاخص قابل خرید و فروش نیست، اما اطلاعات ارزشمندی ارائه می‌کند که به کمک آنها می‌توان دید بهتری نسبت به بازارهای مالی داشت. در این مقاله بررسی می‌کنیم که شاخص BDI چیست و حمل و نقل دریایی و ترید چه ارتباطی با یکدیگر دارند. اگر دوست دارید بیشتر با تأثیرات شاخص BDI در بازار فارکس آشنا شوید، تا پایان مطلب با سرمایه گذار برتر همراه باشید.

شاخص BDI چیست؟

شاخص بالتیک (Baltic Dry Index) یا شاخص BDI که آن را با عنوان شاخص خشک بالتیک و شاخص حمل و نقل دریایی نیز می‌شناسند، شاخصی در زمینه کشتیرانی و تجارت دریایی است که بورس بالتیک (Baltic Exchange) در لندن آن را راه‌اندازی کرده است. این شاخص، تغییرات هزینه حمل و نقل مواد خام خشکی مثل زغال سنگ و فولاد را اندازه‌گیری می‌کند. از آنجایی که این شاخص می‌تواند میزان عرضه و تقاضا برای مواد اولیه مهم را به نمایش بگذارد، می‌توان از آن به عنوان شاخصی برای بررسی سایر فعالیت‌های اقتصادی نیز استفاده کرد.

 

زمان انتشار شاخص BDI

شاخص BDI برخلاف بسیاری از شاخص‌های اقتصادی که به صورت ماهانه یا فصلی منتشر می‌شوند، به صورت روزانه توسط بورس بالتیک (Baltic Exchange) لندن محاسبه و اعلام می‌شود. اعداد جدید این شاخص معمولاً در ساعات کاری اروپا (حوالی ظهر در لندن و حدود ۱۵:۳۰ تا ۱۶:۳۰ به وقت تهران) منتشر می‌شوند.

از آن‌جایی که این شاخص هر روز به‌روزرسانی می‌شود، تریدرها و تحلیلگران فاندامنتال از روند میانگین هفتگی یا ماهانه آن برای تشخیص جهت کلی فعالیت‌های تجاری و سلامت اقتصاد جهانی استفاده می‌کنند.

 

تاثیر شاخص BDI بر بازار فارکس

شاخص BDI یکی از شاخص‌های پیش‌نگر مهم در اقتصاد جهانی است که روندهای عرضه و تقاضای مواد خام خشک را به نمایش می‌گذارد. چون این مواد اولیه یکی از پیش‌نیازهای ضروری برای فعالیت‌های صنعتی هستند، تغییرات BDI می‌تواند نشانه‌ای از رشد یا رکود اقتصادی در کشورهایی باشد که اقتصادشان وابسته به صادرات کالاهای خام است.

در پنج ماه منتهی به فروپاشی لمن برادرز در سپتامبر ۲۰۰۸، شاخص بالتیک خشک بیش از ۷۵ درصد سقوط کرد و به عنوان یک شاخص پیشرو آشکار از رکود جهانی قریب‌الوقوع عمل کرد، در حالی که بسیاری از بازارهای سهام هنوز نزدیک به اوج خود بودند.

منبع: Federal Reserve Economic Data (FRED)

وقتی BDI افزایش پیدا می‌کند، یعنی تقاضا برای حمل کالاهای فله‌ای مثل سنگ آهن، زغال سنگ یا غلات بالا رفته و حجم تجارت جهانی آنها در حال رشد است. در چنین شرایطی، کشورهای صادرکننده مواد اولیه، به‌ویژه استرالیا، نیوزیلند، کانادا و نروژ از این رشد بهره‌مند می‌شوند و صادرات در آنها افزایش پیدا می‌کند.

بنابراین انتظار می‌رود که ارزهای کالایی مثل:

• AUD (دلار استرالیا)
• NZD (دلار نیوزیلند)
• CAD (دلار کانادا)

تقویت شوند و روی جفت ارزهای مرتبط با خود تاثیر داشته باشند.

از سوی دیگر، کاهش شاخص BDI نشان‌دهنده کاهش تقاضای جهانی است و این یعنی احتمال کاهش رشد اقتصادی و افت قیمت کالاها وجود دارد. در چنین شرایطی معمولاً ارزهای وابسته به صادرات کالا تضعیف می‌شوند و سرمایه به سمت ارزهایی مثل ین ژاپن که یک ارز امن است، حرکت می‌کند.

به زبان ساده‌تر:

• افزایش BDI به معنای رشد تجارت جهانی، تقویت ارزهای کالایی و تضعیف نسبی دلار آمریکاست.
• کاهش BDI به معنای افت تقاضا و نگرانی رکود است و می‌تواند باعث تضعیف ارزهای کالایی، تقویت نسبی دلار آمریکا و تقویت ارزهای امن مثل ین ژاپن شود.

 

تأثیر شاخص BDI بر جفت ارزهای فارکس

با توجه به تأثیر مستقیم BDI بر تجارت کالا و اقتصاد کشورهای وابسته به صادرات کالا، معمولاً چند جفت ارز مهم واکنش بیشتری نسبت به این شاخص دارند:

• AUD/USD: بیشترین همبستگی مثبت با BDI را دارد. افزایش شاخص معمولاً باعث رشد این جفت ارز می‌شود، چون استرالیا صادرکننده بزرگ مواد خام است و افزایش BDI باعث تقویت دلار استرالیا می‌شود.
• NZD/USD: مشابه AUD/USD رفتار می‌کند و از رشد BDI سود می‌برد، چون با افزایش BDI انتظار می‌رود اقتصاد نیوزیلند و به دنبال آن ارزش ارز NZD افزایش پیدا کند.
• USD/CAD: رابطه معکوس دارد و افزایش BDI معمولاً باعث کاهش این جفت ارز می‌شود، چون دلار کانادا به عنوان ارز دوم در این جفت ارز حضور دارد و تقویت آن باعث کاهش نرخ جفت ارز خواهد شد.
• USD/JPY: وقتی BDI کاهش می‌یابد و ترس از رکود بالا می‌رود، ین ژاپن به‌عنوان دارایی امن تقویت می‌شود. بنابراین اگر دلار آمریکا تغییرات چندانی نداشته باشد، انتظار می‌رود که USD/JPY کاهش پیدا کند.

 

تأثیر شاخص BDI بر طلا

رابطه بین شاخص BDI و طلا غیرمستقیم است اما چون هر دو از زاویه‌ای متفاوت وضعیت اقتصاد جهانی را نشان می‌دهند، تحلیل آن اهمیت زیادی دارد.

وقتی BDI افزایش پیدا می‌کند، یعنی هزینه حمل و نقل کالاهای خام در دنیا بالاتر رفته و تقاضا برای تجارت جهانی بیشتر شده است. این وضعیت معمولاً نشانه رشد اقتصادی و افزایش اعتماد در بازارهاست.

در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران تمایل دارند سرمایه خودشان را به جای دارایی‌های امنی مثل طلا، به سمت دارایی‌هایی ببرند که سود بیشتری دارند (مثل سهام یا ارزهای کالا محور). بنابراین در زمان رشد BDI، قیمت طلا معمولاً کاهش می‌یابد یا رشد آن کمتر می‌شود.

در مقابل، وقتی BDI کاهش می‌یابد، یعنی فعالیت تجاری جهانی در حال کاهش است و نگرانی از رکود یا کاهش رشد اقتصادی افزایش پیدا کرده است. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به سراغ طلا به عنوان یک دارایی امن می‌روند. به همین دلیل، افت BDI معمولاً با افزایش قیمت طلا همراه است.

به صورت خلاصه می‌توانیم تاثیر BDI بر طلا را به این شکل بیان کنیم:

• BDI بالا به معنای رشد تجارت جهانی و کاهش تمایل به طلاست، بنابراین احتمال افت قیمت طلا وجود دارد.
• BDI پایین به معنای نگرانی از رکود جهانی و افزایش تقاضا برای طلاست، بنابراین انتظار می‌رود قیمت طلا افزایش پیدا کند.

شاخص‌های زیرمجموعه شاخص بالتیک

اعضای بورس بالتیک مستقیماً با کارگزاران حمل و نقل دریایی تماس می‌گیرند و قیمت‌ها را بر اساس مسیر حمل و نقل، نوع کالای مورد نظر برای جابه‌جایی و زمان تحویل یا سرعت حمل، ارزیابی کنند. شاخص بالتیک از چهار زیرشاخص تشکیل شده است که هر یک از آنها، کشتی‌های باربری فله‌ای یا بازرگانی با اندازه‌های متفاوتی را اندازه‌گیری می‌کنند.

این چهار زیرشاخص عبارتند از:

• کیپ‌سایز (Capesize)
• پاناماکس (Panamax)
• سوپراماکس (Supramax)
• هندی‌سایز (Handysize)

در ادامه با مشخصات هر یک از این کشتی‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

 

انواع کشتی‌های فله‌بر در شاخص BDI

شاخص بالتیک خشک (BDI) از میانگین نرخ‌های حمل و نقل دریایی چهار نوع کشتی فله‌بر تشکیل شده است که هر یک از آنها، نقش خاصی در زنجیره تأمین جهانی ایفا می‌کنند. این کشتی‌ها از نظر اندازه، ظرفیت بار، و نوع مسیرهایی که در آن فعالیت می‌کنند، تفاوت‌های چشمگیری دارند. شناخت ویژگی‌ها و کاربردهای هر یک از این کشتی‌ها به تحلیل دقیق‌تر روندهای بازار کمک می‌کند.

کشتی‌های شاخص BDI از نظر اندازه به چهار دسته یا زیرشاخص تقسیم می‌شوند:

 

کیپ‌سایز (Capesize)

 

کشتی‌های کیپ‌سایز بزرگ‌ترین نوع کشتی‌های باربری فله خشک هستند که به‌طور معمول ظرفیتی بالغ بر ۱۰۰٫۰۰۰ تن وزن مرده (DWT) دارند و میانگین آنها نیز ۱۵۶٫۰۰۰ تن است. این کشتی‌ها به دلیل اندازه بسیار بزرگ‌شان نمی‌توانند از کانال پاناما یا سوئز عبور کنند و ناچارند مسیرهای طولانی‌تری مثل دماغه امید نیک (Cape of Good Hope) را طی کنند. کلمه «Capesize نیز به معنای دماغه‌گذر است و به همین علت این کشتی‌ها به این نام خوانده می‌شوند. کیپ‌سایزها عمدتاً برای حمل کالاهای سنگینی مثل سنگ آهن و زغال‌سنگ در مسیرهای بین‌قاره‌ای، به‌ویژه از برزیل و استرالیا به چین، به کار می‌روند.

 

پاناماکس (Panamax)

 

کشتی‌های پاناماکس به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند از کانال پاناما عبور کنند. حداکثر ظرفیت آن‌ها حدود۶۵٫۰۰۰ تا ۸۰٫۰۰۰ تن وزن مرده است و ابعاد آن‌ها به‌طور معمول در حدود ۲۹۴ متر طول، ۳۲.۳ متر عرض، و ۱۲ متر عمق آبخور است. این اندازه‌ها مطابق با محدودیت‌های کانال پاناما و پیش از توسعه آن در سال ۲۰۱۶ تعیین شده‌اند. این کشتی‌ها بیشتر برای حمل غلات، زغال‌سنگ و محصولات فله‌ای کوچکتری مثل سیمان و شکر در مسیرهای جهانی استفاده می‌شوند و به تجهیزات ویژه‌ای برای بارگیری احتیاج دارند.

 

سوپراماکس (Supramax)

 

کشتی‌های سوپراماکس ظرفیت‌هایی در بازه ۴۵٫۰۰۰ تا ۶۰٫۰۰۰ تن وزن مرده دارند و به دلیل اندازه مناسب و تجهیزات مستقل بارگیری (مانند جرثقیل‌های بوم‌بلند)، در بنادر با زیرساخت محدود نیز قابل استفاده‌اند. این کشتی‌ها می‌توانند طیف متنوعی از بارهای فله‌ای را در مسیرهای منطقه‌ای و بین‌المللی جابه‌جا کنند و طول آن‌ها نیز معمولاً حدود ۲۰۰ متر است. ممکن است در بعضی دسته‌بندی‌ها، کشتی‌های سوپراماکس در دسته کشتی‌های هندی‌سایز قرار داده شوند، اما به دلیل نرخ‌گذاری‌ها و مسیرهای تجاری متفاوت، در شاخص BDI به صورت جداگانه در نظر گرفته می‌شوند.

 

هندی‌سایز (Handysize)

 

کوچک‌ترین نوع کشتی‌های فله‌بر در شاخص بالتیک، کشتی‌های هندی‌سایز هستند که معمولاً ظرفیتی بین ۱۵٫۰۰۰ تا ۳۵٫۰۰۰ تن وزن مرده دارند. طول این کشتی‌ها معمولاً ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر است و به‌خاطر ابعاد کوچک‌شان می‌توانند به بنادر کوچک یا مناطق کم‌عمق دسترسی داشته باشند. این کشتی‌ها برای حمل بارهایی مانند چوب، کود شیمیایی، غلات و مواد معدنی سبک بسیار مناسب هستند و در مسیرهای کوتاه‌مدت و محلی کاربرد زیادی دارند.

 

نحوه عملکرد شاخص BDI

بورس بالتیک، شاخص BDI را با ارزیابی نرخ‌های مختلف حمل و نقل در بیش از ۲۰ مسیر دریایی برای هر یک از انواع کشتی‌های فله‌بر موجود در این شاخص محاسبه می‌کند. تحلیل مسیرهای متنوع جغرافیایی برای هر بخش از شاخص، باعث عمیق‌تر شدن نتیجه نهایی می‌شود. شاخص BDI به‌صورت روزانه توسط بورس بالتیک منتشر می‌شود. برای محاسبه این شاخص، اعضای بورس بالتیک با شرکت‌های فعال در حمل و نقل بارهای فله خشک (Dry bulk) در سراسر جهان تماس می‌گیرند تا نرخ‌های روز را جمع‌آوری و سپس میانگینی از این قیمت‌ها را محاسبه کنند.

شاخص بالتیک خشک یک معیار خام و خالص از تقاضای جهانی است. از آنجایی که یک ابزار مالی نیست، نمی‌تواند تحت تأثیر معامله‌گران سوداگر قرار گیرد، که این امر به آن به عنوان یک شاخص اقتصادی، خلوص منحصربه‌فردی می‌بخشد.

منبع: Reuters

تغییر در شاخص بالتیک خشک به تریدرها کمک می‌کند که دید بهتری از روندهای جهانی عرضه و تقاضا پیدا کنند. بسیاری از تریدرها و تحلیلگران، افزایش یا کاهش این شاخص را به‌عنوان نشانه‌ای از رشد یا رکود اقتصادی در آینده تلقی می‌کنند. مواد خام معمولاً برای ساخت و نگهداری زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها خریداری می‌شوند و زمانی که خریداران به آنها نیازی ندارند یا ساخت و ساز و تولید را متوقف کرده‌اند، تقاضایی برای این مواد وجود ندارد. به همین دلیل در این شاخص، مواد خام در نظر گرفته می‌شوند تا بتوان بر اساس آن، وضعیت آینده اقتصاد را پیش‌بینی کرد.

 

آیا می‌توان شاخص BDI را ترید کرد؟

شاخص BDI یک شاخص قابل معامله نیست، یعنی در هیچ بورس یا بازار رسمی خرید و فروش نمی‌شود و پشتوانه‌ای از اوراق بهادار یا دارایی‌های مالی ندارد. این شاخص بر پایه میانگین نرخ‌های حمل و نقل فله خشک در حدود ۲۰ مسیر دریایی مختلف بنا شده است که اطلاعات آن از طریق شبکه‌ای بین‌المللی از نمایندگان و کارگزاران حمل و نقل گردآوری می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران و تریدرهای بازارهای مالی از BDI به‌عنوان شاخصی پیش‌نگر برای تشخیص رکود یا رونق اقتصادی در آینده استفاده می‌کنند.

با این حال، تریدرها و سرمایه‌گذاران می‌توانند از BDI به‌عنوان ابزاری برای تحلیل و ترید در بازارهای مرتبط استفاده کنند. ترید بر اساس شاخص BDI به چند روش قابل انجام است:

• روش اول، استفاده از قراردادهای آتی حمل و نقل (Forward Freight Agreements) است که محصولاتی تحت نظارت رگولاتوری هستند و نرخ حمل‌ در مسیرهای گوناگون را پوشش می‌دهند. بورس بالتیک هر روز نرخ‌های نقطه‌ای حمل و نقل را منتشر می‌کند که مبنای تسویه این قراردادها در پایان هر ماه است. همچنین بورس‌هایی مثل بورس انرژی اروپا (EEX) و بورس سنگاپور (SGX) نیز قراردادهای آتی حمل و نقل را ارائه می‌کنند.
• روش دوم، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق خرید سهام شرکت‌های کشتیرانی است. البته باید توجه داشت که سودآوری شرکت‌های کشتیرانی تنها به سطح و روند BDI وابسته نیست، بلکه به عوامل مؤثر بر آن نیز بستگی دارد. برای مثال، اگر شاخص BDI به دلیل افزایش قیمت نفت بالا برود، ممکن است حاشیه سود شرکت‌ها کاهش یابد.
• روش سوم این است که بر اساس روند قیمت نفت، پوزیشن خرید یا فروش در بازار نفت باز شود؛ چون بالا رفتن BDI می‌تواند نشانه‌ای از افزایش فعالیت حمل و نقل و در نتیجه تقاضای بیشتر برای سوخت باشد.

محدودیت‌ها و نقاط ضعف شاخص BDI

با وجود اهمیت بالای شاخص بالتیک خشک (BDI) در تحلیل‌های اقتصادی و بازار حمل و نقل، این شاخص محدودیت‌های خاص خود را دارد و نمی‌توان به تنهایی از آن برای تصمیم‌گیری درباره معاملات فارکس استفاده کرد. در عوض، با شناخت دقیق ویژگی‌های این شاخص می‌توان آن را با ابزارها و تحلیل‌های دیگر ترکیب کرد تا نقاط ضعف آن پوشش داده شود و نتایج دقیق‌تری از تحلیل آن به دست بیاید.

مهم‌ترین محدودیت‌های شاخص BDI عبارتند از:

• نوسان‌پذیری شدید: یکی از مهم‌ترین انتقادها به BDI، نوسانات ذاتی و شدید آن است. به دلیل تأثیرپذیری شدید صنعت حمل و نقل دریایی از عواملی مثل رویدادهای ژئوپلیتیک، بحران‌های اقتصادی و بلایای طبیعی، این شاخص می‌تواند در بازه‌های زمانی کوتاه دچار تغییرات چشمگیری شود که پیش‌بینی روندهای بلندمدت را دشوار می‌سازد.
• وابستگی زیاد به تحولات جهانی: شاخص BDI حساسیت زیادی نسبت به رویدادهای جهانی و شرایط اقتصاد کلان دارد. تغییر در سیاست‌های اقتصادی، بی‌ثباتی‌های سیاسی یا بروز درگیری‌های بین‌المللی می‌تواند مسیر تجارت جهانی را مختل کرده و موجب تغییرات ناگهانی در شاخص شود.

 

جمع‌بندی

شاخص BDI یا شاخص بالتیک یکی از شاخص‌های اقتصادی مهم است که بر پایه داده‌های واقعی و روزانه نرخ حمل و نقل کار می‌کند، به همین دلیل این شاخص می‌تواند اطلاعات مهمی درباره روندهای کلان اقتصاد در اختیار تریدرها قرار دهد. شاخص BDI با بررسی وضعیت عرضه و تقاضا برای مواد خام مهم در صنعت، نشان می‌دهد که اقتصاد در چه شرایطی قرار دارد و انتظار می‌رود که در آینده به چه سمتی حرکت کند. البته این شاخص نیز مثل هر شاخص اقتصادی دیگری محدودیت‌ها و ریسک‌های خاص خود را دارد و بهتر است در کنار سایر شاخص‌ها و ابزارهای تحلیلی از سیگنال‌های آن استفاده کنید تا احتمال دریافت سیگنال اشتباه به حداقل برسد.

سؤالات متداول

شاخص BDI چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟

شاخص BDI یا شاخص بالتیک خشک، میانگین هزینه حمل کالاهای فله‌ای خشک مانند زغال‌سنگ، سنگ آهن و غلات را در مسیرهای بین‌المللی دریایی اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص بازتاب‌دهنده‌ عرضه و تقاضای جهانی برای حمل و نقل دریایی مواد اولیه است.

چرا شاخص BDI برای تریدرهای فارکس اهمیت دارد؟

چون نوسان‌های BDI می‌تواند نشانه‌ای از رشد یا رکود اقتصادی جهانی باشد. این اطلاعات برای تریدرهای فارکس مفید است چون ارزهایی مانند دلار استرالیا و دلار کانادا به شدت با صادرات مواد خام ارتباط دارند و از تغییرات BDI تأثیر می‌پذیرند.

آیا می‌توان شاخص BDI را به‌طور مستقیم ترید کرد؟

خیر، BDI یک شاخص غیرقابل معامله است و پشتوانه مالی مستقیمی ندارد، اما می‌توانید از آن به‌عنوان ابزار تحلیلی استفاده کنید یا از طریق بازارهای جانبی مثل قراردادهای آتی حمل و نقل یا سهام شرکت‌های کشتیرانی، به‌صورت غیرمستقیم و بر اساس اطلاعات این شاخص ترید کنید.

شاخص BDI چگونه محاسبه می‌شود؟

کارشناسان بورس بالتیک، نرخ فعلی اجاره کشتی‌ها برای مسیرهای مختلف حمل و نقل فله خشک را جمع‌آوری می‌کنند و با میانگین گرفتن از مسیرهای اصلی چهار نوع کشتی کیپ‌سایز، پاناماکس، سوپراماکس و هندی‌سایز، گزارش خود را در قالب شاخص ترکیبی BDI منتشر می‌کنند.

آیا افزایش شاخص BDI همیشه به معنای رشد اقتصادی است؟

معمولاً بله، چون افزایش BDI نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای حمل مواد اولیه است. البته بهتر است BDI در کنار سایر شاخص‌های اقتصادی بررسی شود، چون دلایلی مثل افزایش هزینه‌های سوخت هم می‌توانند در رشد BDI نقش داشته باشند.

[ratings]