شاخص PMI چیست و چگونه تحلیل می‌شود؟

شاخص PMI یکی از ابزارهای کلیدی در تحلیل‌های اقتصادی است که به بررسی روند فعالیت‌های اقتصادی در بخش‌های تولیدی و خدماتی می‌پردازد. این شاخص بر اساس نظرسنجی از مدیران خرید شرکت‌های بزرگ تهیه می‌شود و اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت فعلی و آینده اقتصاد ارائه می‌دهد. شاخص PMI آمریکا به دلیل تأثیری که بر دلار و نمادهای اصلی فارکس دارد نه تنها برای مدیران شرکت‌ها و تأمین‌کنندگان، بلکه برای تریدرها و سرمایه‌گذاران نیز یک شاخص مهم و مؤثر در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و مالی محسوب می‌شود. در این مقاله به بررسی مفهوم شاخص PMI، نحوه محاسبه آن، مزایا و معایب، و همچنین کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف می‌پردازیم. تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

شاخص PMI چیست؟

شاخص مدیران خرید (Purchasing Managers’ Index) یا همان PMI یکی از شاخص‌های اقتصادی مشهور برای بررسی روند اقتصاد در حوزه‌های تولیدی و خدماتی است. شاخص PMI در کشورهای مختلف منتشر می‌شود و مختص آمریکا نیست، اما به دلیل اهمیت بالای PMI آمریکا معمولاً تریدرها توجه بیشتری به این شاخص دارند. مؤسسه مدیریت تأمین (ISM) که یک سازمان مدیریت تأمین غیرانتفاعی است، گزارش PMI آمریکا را به‌صورت ماهانه آماده و منتشر می‌کند. این گزارش با برگزاری یک نظرسنجی ماهانه از مدیران زنجیره تأمین بیش از ۴۰۰ شرکت در ۱۹ صنعت مختلف تهیه می‌شود و تمام فعالیت‌ها و دیدگاه‌های آن‌ها را بررسی می‌کند.

شاخص PMI تولیدی از ISM یکی از معتبرترین شاخص‌های اقتصادی موجود است که از سال ۱۹۳۱ راهنمایی‌های ارزشمندی را برای متخصصان مدیریت تأمین، رهبران کسب‌وکار و اقتصاددانان فراهم کرده است.

منبع: Institute for Supply Management (ISM)

شاخص PMI به‌صورت خلاصه نشان می‌دهد که وضعیت بازار از دیدگاه مدیران خرید شرکت‌های بزرگ چگونه است. به عبارت دیگر این شاخص نشان می‌دهد که آیا بازار در حال توسعه است، آیا رویکرد انقباضی دارد و یا به همان شکل قبلی باقی مانده است. افراد تصمیم‌گیرنده، تحلیلگران و تریدرها از اطلاعات PMI برای اطلاع از وضعیت فعلی و آینده کسب و کارها استفاده می‌کنند.

خبر PMI چیست و چه زمانی منتشر می‌شود؟

خبر انتشار شاخص مدیران خرید یا همان خبر PMI آمریکا یکی از مهم‌ترین اخبار اقتصادی آمریکاست که وضعیت فعالیت‌های اقتصادی در بخش‌های تولید (Manufacturing) و خدمات (Services) این کشور را نشان می‌دهد.

در آمریکا، دو نسخه اصلی از این گزارش منتشر می‌شود:

• PMI تولیدی (ISM Manufacturing PMI) در اولین تا سومین روز کاری هر ماه میلادی
• PMI خدماتی (ISM Services PMI) در اولین تا پنجمین روز کاری هر ماه میلادی

هر دو گزارش ساعت ۱۰:۰۰ صبح به وقت نیویورک (حدود ۱۷:۳۰ به وقت تهران) منتشر می‌شوند.

واکنش بازار به خبر PMI

مقدار PMI معمولاً بین ۰ تا ۱۰۰ است:

• عدد بالاتر از ۵۰ نشان‌دهنده رشد و گسترش اقتصادی است.
• عدد پایین‌تر از ۵۰ نشانه کاهش فعالیت و احتمال رکود است.

پیش از انتشار، تحلیلگران و مؤسسات مالی پیش‌بینی خود را از مقدار PMI ارائه می‌کنند و بازار واکنش خود را بر اساس اختلاف داده واقعی با مقدار پیش‌بینی‌شده تنظیم می‌کند:

• PMI آمریکا بالاتر از انتظار: نشانه‌ای از رشد قوی‌تر اقتصاد است و می‌تواند باعث تقویت دلار آمریکا شود.
• PMI آمریکا پایین‌تر از انتظار: نشانه کندی رشد یا رکود اقتصادی است و احتمال تضعیف دلار در آینده وجود دارد.

تأثیر شاخص PMI بر بازارهای مالی

شاخص PMI از مهم‌ترین شاخص‌های پیشرو در تحلیل اقتصادی است و شاخص PMI آمریکا به دلیل تاثیر بر دلار، نقش مهمی در بازار فارکس، سهام و اوراق قرضه دارد.

از آنجا که PMI آمریکا یکی از اولین داده‌های اقتصادی هر ماه در این کشور است، تریدرهای فارکس و پراپ آن را به عنوان اولین نشانه وضعیت اقتصاد و جهت احتمالی سیاست پولی فدرال رزرو در نظر می‌گیرند و بر اساس آن استراتژی‌های کلی خود را تنظیم می‌کنند.

تأثیر شاخص PMI بر دلار آمریکا

شاخص PMI به‌ویژه در بخش تولیدی، ارتباط نزدیکی با رشد اقتصادی و تورم آینده دارد. وقتی PMI آمریکا افزایش می‌یابد، نشان می‌دهد که سفارش‌های جدید بیشتر شده و شرکت‌ها در حال گسترش تولیدات خود هستند. بر همین اساس:

• اگر PMI قوی‌تر از انتظار باشد، تریدرها انتظار دارند نرخ بهره افزایش پیدا کند و احتمال حفظ سیاست‌های انقباضی را بیشتر می‌دانند. بنابراین انتظار می‌رود که دلار تقویت شود.
• اگر PMI ضعیف باشد، نگرانی از رکود یا کاهش رشد اقتصادی افزایش می‌یابد و این موضوع در ضعیف‌تر شدن دلار نقش دارد.

تأثیر شاخص PMI آمریکا بر جفت‌ارزهای فارکس

انتشار خبر PMI معمولاً نوسان‌های قابل توجهی را در جفت ارزهای دلاری ایجاد می‌کند. تأثیر آن معمولاً مشابه سایر شاخص‌های کلان اقتصادی است اما به‌دلیل ماهیت پیش‌نگر، واکنش سریع‌تری دارد:

• EUR/USD: قوی بودن PMI آمریکا باعث تقویت دلار در برابر یورو و کاهش جفت ارز یورو دلار می‌شود..
• GBP/USD: معمولاً واکنش آن مشابه یورو دلار است اما گاهی به دلیل داده‌های هم‌زمان اروپا و بریتانیا احتمال نوسان در هر دو جهت وجود دارد و نمی‌توان صرفاً بر اساس دلار آن را پیش‌بینی کرد.
• USD/JPY: با رشد PMI آمریکا و افزایش بازده اوراق خزانه‌داری، معمولاً جفت ارز دلار ین صعود می‌کند.
• AUD/USD و NZD/USD: این دو جفت ارز معمولاً با افزایش PMI آمریکا افت می‌کنند، چون دلار در برابر آنها تقویت شده و سرمایه بیشتری به سمت دلار جذب می‌شود.

البته باید توجه داشته باشید که داده‌های PMI سایر کشورها (مثل ناحیه یورو، چین یا بریتانیا) هم می‌توانند نوسان‌های متقابلی را در ارزهای مرتبط با خود ایجاد کنند. بنابراین در جفت ارزهایی که حجم معاملات بالایی دارند و ارزهای مهمی مثل پوند انگلیس و ین ژاپن در آنها وجود دارد، باید به نوسان‌های آن ارزها نیز توجه کنید.

تأثیر شاخص PMI بر طلا

زمانی که PMI آمریکا قوی‌تر از انتظار ظاهر می‌شود، معمولاً به معنی افزایش رشد اقتصادی و احتمال بالا رفتن نرخ بهره است که این موضوع می‌تواند باعث کاهش قیمت طلا شود. وقتی فعالیت‌های تولیدی و خدماتی رشد می‌کنند، سرمایه‌ها از دارایی‌های امن مثل طلا به سمت دارایی‌های سودده‌تر (مثل سهام و اوراق) حرکت می‌کنند.

در مقابل، وقتی PMI ضعیف منتشر می‌شود و نگرانی از رکود افزایش می‌یابد، تمایل سرمایه‌گذاران به خرید طلا بیشتر می‌شود و معمولاً قیمت طلا رشد می‌کند.

تأثیر شاخص PMI بر بازار کریپتو

بازار کریپتو هم به شکل غیرمستقیم از شاخص PMI تأثیر می‌گیرد. PMI قوی نشانه‌ای از اقتصاد قوی و احتمال سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر از سمت فدرال رزرو است، بنابراین نقدینگی کاهش می‌یابد و قیمت ارزهای دیجیتال معمولاً افت می‌کند. در مقابل، PMI ضعیف به معنی احتمال کاهش نرخ بهره و ضعیف‌تر شدن اقتصاد است که باعث افزایش جریان نقدینگی و تمایل بیشتر تریدرها و سرمایه گذاران به دارایی‌های پرریسک می‌شود. در این حالت انتظار می‌رود که قیمت ارزهای دیجیتال افزایش داشته باشد.

شاخص PMI در سایر کشورها

با اینکه شاخص PMI آمریکا برای تریدرها و تحلیلگران بازار فارکس اهمیت بیشتری دارد، این شاخص مختص آمریکا نیست و در کشورهای دیگر نیز منتشر می‌شود که بعضی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• PMI منطقه یورو: این شاخص توسط S&P Global منتشر می‌شود و جهت اقتصاد اروپا را مشخص می‌کند.
• PMI بریتانیا: شاخص PMI بریتانیا نشان‌دهنده وضعیت تولید و خدمات در اقتصاد انگلستان است و روی جفت ارز GBP/USD تأثیر زیادی دارد.
• PMI چین: از شاخص‌های مهم رشد جهانی است و در بازارهای کالایی و ارزهای آسیایی تاثیر زیادی دارد.
• PMI ژاپن و استرالیا: این کشورها نیز شاخص‌های مشابهی دارند که برای تحلیل روند رشد منطقه آسیا از آنها استفاده می‌شود.

نحوه محاسبه شاخص PMI

اطلاع از نحوه محاسبه شاخص PMI برای تریدرهای فارکس و پراپ تریدینگ ضروری نیست و مؤسسه ISM در آمریکا یا نهادهای اقتصادی و آماری هر کشور، مسئول انجام محاسبه و انتشار گزارش‌ها هستند. با این حال، آشنایی با محاسبات آن به داشتن دید بهتر از این شاخص و نحوه عملکرد آن کمک می‌کند. فرمول محاسبه PMI به‌صورت زیر است:

PMI = (P1 * 1) + (P2 * 0.5) + (P3 * 0)

سه متغیر اصلی این فرمول عبارتند از:

• عدد P1: درصدی از پاسخ‌ها که حاکی از بهبود و پیشرفت بوده‌اند
• عدد P2: درصدی از پاسخ‌ها که تغییری را گزارش نکرده‌اند
• عدد P3: درصدی از پاسخ‌ها که حاکی از بدتر شدن اوضاع بوده‌اند

علاوه بر مؤسسه ISM در آمریکا، شرکت S&P Global در منطقه یورو، دفتر ملی آمار (NBS) چین و نهادهای اقتصادی سایر کشورها نیز گزارش PMI را به‌صورت ماهانه محاسبه و منتشر می‌کنند. این سازمان‌ها سؤالات مختلفی را درباره مباحث مهم کسب و کار طرح می‌کنند و بر اساس جواب‌های مدیران خرید، آن‌ها را در یکی از دسته‌های بهبود یافته، بدون تغییر یا بدتر شده قرار می‌دهند. بعضی از مهم‌ترین سؤالاتی که در پرسشنامه PMI مطرح می‌شود عبارتند از:

• حجم سفارش‌های جدید
• بازدهی کسب و کار
• وضعیت استخدام و اشتغال
• زمان‌های تحویل سفارشات تأمین‌کننده
• فهرست کالاهای خریداری شده

بر اساس جواب‌های مدیران خرید، یک نمره کلی برای PMI آن ماه از ۰ تا ۱۰۰ تعیین می‌شود. وزن پاسخ‌های هر شرکت در محاسبات PMI بر اساس سهم آن شرکت در تولید ناخالص داخلی (GDP) آمریکا تعیین می‌شود. اگر این عدد بالاتر از ۵۰ باشد نشان‌دهنده توسعه بخش تولید و ساخت و ساز، و اگر پایین‌تر از ۵۰ باشد، نشان‌دهنده افول در این بخش است. اگر PMI دقیقاً برابر با ۵۰ باشد یعنی تغییر خاصی نسبت به ماه پیش رخ نداده است.

مزایا و معایب شاخص PMI

شاخص PMI یکی از ابزارهای پرکاربرد و مهم برای تحلیلگران، تریدرها و سیاست‌گذاران است. با کمک این شاخص می‌توان وضعیت فعالیت‌های اقتصادی را در بخش‌های تولیدی یا خدماتی مختلف بررسی کرد. از آنجایی که PMI به‌صورت ماهانه منتشر می‌شود، راحت‌تر می‌توان روندهای اقتصادی را به کمک آن دنبال کرد. البته PMI در کنار این مزایا، محدودیت‌ها و معایبی نیز به همراه دارد که باید به آن‌ها توجه داشته باشید.

مزایای شاخص PMI

• انتشار منظم و به‌موقع: گزارش PMI هر ماه به‌صورت منظم منتشر می‌شود و اطلاعات تازه‌ای درباره فعالیت‌های اقتصادی ارائه می‌کند.
• پیشرو بودن: شاخص PMI یک شاخص پیشرو (Leading Indicator) محسوب می‌شود و روندهای اقتصادی را کمی زودتر از سایر شاخص‌ها به نمایش می‌گذارد.
• دید جامع: شاخص PMI یک دید کلی از سفارش‌های جدید، تولید، اشتغال، وضعیت تحویل سفارش‌ها و موجودی انبارها ارائه می‌کند.
• قابلیت مقایسه: شاخص PMI یک شاخص ساده و استاندارد برای مقایسه بازه‌های زمانی مختلف یا حتی مقایسه وضعیت اقتصادی کشورهای مختلف است.

معایب شاخص PMI

• نمونه کوچک: شاخص PMI بر اساس نظرسنجی از تعداد محدودی از مدیران خرید است و شاید این افراد نتوانند نماینده مناسبی از یک حوزه یا کل اقتصاد باشند.
• برداشت‌های شخصی: شاخص PMI بر اساس پاسخ‌های مدیران خرید محاسبه می‌شود و ممکن است این پاسخ‌ها تحت تأثیر برداشت‌های شخصی مدیران یا شرایط موقتی بازار قرار داشته باشد.
• نوسان‌های زیاد: زمانی که نتایج PMI نوسان‌های زیادی دارد، تحلیل بلندمدت اقتصاد بر اساس آن کمی دشوار می‌شود.
• امکان بازنگری: ممکن است در آینده بازبینی‌ها و اصلاحاتی در داده‌های PMI انجام شود که می‌تواند تفسیر اولیه را تغییر دهد.
• پوشش ندادن تمام عوامل: عوامل خارجی مختلف مثل رویدادهای ژئوپلیتیک، تغییر در سیاست‌های تجاری یا حوادث طبیعی نقش مهمی در وضعیت اقتصاد دارند اما به‌خوبی در شاخص PMI بازتاب پیدا نمی‌کنند.

کاربردهای شاخص PMI

شاخص PMI به دلیل اطلاعات ارزشمندی که از طریق نظرسنجی‌های ماهانه ارائه می‌کند، در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد. تصمیم‌گیری‌های مهم در حوزه‌هایی مثل مدیریت، تأمین و سرمایه‌گذاری با کمک اطلاعات PMI بسیار هدف‌مندتر و بهینه‌تر می‌شود. اگر برای تامین سرمایه فارکس از خدمات پراپ تریدینگ سرمایه گذار برتر استفاده کنید، محدودیتی برای ترید کردن در زمان انتشار خبر PMI ندارید و می‌توانید از آن برای نیوز تریدینگ یا بهبود استراتژی‌های بلندمدت خود در آینده استفاده کنید.

شاخص PMI عمدتاً برای سه دسته از افراد کاربرد بیش‌تری دارد:

مدیران شرکت‌ها

مدیرانی که قرار است تصمیمات مهمی برای شرکت‌های خود بگیرند، از داده‌های ماهانه PMI استفاده زیادی می‌کنند. برای مثال، یک شرکت تولیدکننده خودرو می‌تواند بر اساس شاخص PMI و سفارش‌هایی که انتظار می‌رود در ماه‌های آینده از سمت مشتریان ثبت شود، درباره تولیدات خود تصمیم‌گیری کند. بر همین اساس، مدیریت شرکت تصمیم می‌گیرد که چه قطعات و مواد خامی مثل پلاستیک و فولاد باید برای شرکت خریداری شود. علاوه بر این، فهرست کالاهای موجود نیز که یکی از موارد مطرح‌شده در نظرسنجی PMI است، روی تولیدات و خریدهای شرکت تأثیر می‌گذارد.

تأمین کنندگان

تأمین کنندگان نیز مثل مدیران شرکت‌ها می‌توانند از PMI برای تصمیم‌گیری‌های خود استفاده کنند. برای مثال، تأمین کننده قطعات مورد نیاز یک شرکت خودروسازی با استفاده از PMI مقدار محصولات مورد نیاز مشتریان خود را تخمین می‌زند. علاوه بر این، تأمین کننده متوجه می‌شود که مشتریان او در حال حاضر چقدر کالا و محصول در انبار دارند. بر اساس اطلاعاتی که PMI درباره میزان عرضه و تقاضا ارائه می‌کند، تأمین کنندگان متوجه می‌شوند که باید قیمت‌ها را چطور تنظیم کنند. مثلاً اگر قرار است یک شرکت خودروسازی در آینده سفارش‌های زیادی داشته باشد، احتمالاً سمت تأمین کننده راحت‌تر می‌تواند قیمت‌ها را افزایش دهد.

تریدرها و سرمایه‌گذاران

تریدرها و سرمایه‌گذاران از شاخص PMI به عنوان یکی از نشانگرهای مهم وضعیت اقتصادی استفاده می‌کنند. این شاخص در تحلیل فاندامنتال بازارهای مالی کاربرد زیادی دارد و به کمک آن می‌توانند تغییرات احتمالی در روند کلی اقتصاد، تولید ناخالص داخلی، تولیدات صنایع و وضعیت اشتغال را تا حدی پیش‌بینی کنند. اهمیت این داده‌ها به حدی است که بانک‌های مرکزی، مانند فدرال رزرو آمریکا، به طور مرتب از این شاخص در ارزیابی‌های رسمی خود برای تعیین سیاست‌های پولی استفاده می‌کنند. تریدرها و سرمایه‌گذاران با دنبال کردن مقدار PMI و تغییرات آن می‌توانند دیدگاه‌های خوبی نسبت به آینده صنایع مختلف و ارزهای مرتبط با آن‌ها به دست بیاورند و بر همین اساس استراتژی‌های بلندمدت خود را تنظیم کنند.

تحلیل شاخص PMI

به طور کلی شاخص PMI بالای ۵۰ (یا ۵۰ درصد) نشان‌دهنده رشد و توسعه بخش‌های تولیدی در آمریکا نسبت به ماه قبل است. اگر شاخص زیر ۵۰ باشد یعنی رشد اقتصادی رو به کاهش بوده است و وضعیت انقباضی دارد. اگر شاخص دقیقاً روی ۵۰ باشد یعنی تعداد کسب و کارهایی که وضعیت بهتری را گزارش کرده‌اند با کسب و کارهایی که وضعیت آن‌ها بدتر گزارش شده، برابر است. شاخص PMI تأثیر زیادی روی جفت ارزهای مرتبط با دلار آمریکا (USD) دارد، چرا که بالا رفتن PMI به معنای تقویت دلار و کاهش آن به معنای تضعیف این ارز است که می‌تواند جفت ارزهای مهم بازار را تحت تأثیر قرار دهد.

یکی از اعداد کلیدی در تحلیل PMI، سطح ۴۳.۲ است، چرا که اگر شاخص PMI برای مدتی بالای این عدد بماند، نشان‌دهنده رشد کلی اقتصاد آمریکاست. برای مثال، در ژوئن ۲۰۱۶ شاخص PMI برابر ۵۳.۲ بود که نشان داد اقتصاد آمریکا برای هشتاد و پنجمین ماه متوالی در حال رشد و توسعه است. این روند از ژوئن ۲۰۰۹ و زمانی آغاز شد که PMI از سطح مهم ۴۲.۲ عبور کرد و این اتفاق به‌صورت تصادفی با بهبود اقتصادی پس از بحران مالی ۲۰۰۹ همزمان شد.

در اوج بحران مالی جهانی، شاخص PMI تولیدی ISM در دسامبر ۲۰۰۸ به ۳۴.۵ سقوط کرد که پایین‌ترین سطح آن در ۲۸ سال گذشته بود و به وضوح نشان‌دهنده رکود شدید در بخش تولید بود.

منبع: ISM Press Release Archives

نکات مهم برای استفاده از PMI در فارکس و پراپ تریدینگ

تریدرهای فارکس و پراپ تریدینگ می‌توانند با تحلیل دقیق شاخص مدیران خرید (PMI) تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرند. در زمان انتشار خبر مهمی مثل PMI احتمال نوسان‌های شدید و غیر قابل پیش‌بینی زیاد است و اسلیپیج افزایش پیدا می‌کند. سرمایه گذار برتر برای ترید در زمان انتشار اخبار محدودیتی ندارد، اما به دلیل ریسک‌های ترید در چنین زمان‌هایی، حتماً باید استراتژی مشخصی برای ترید با اخبار و مدیریت ریسک داشته باشید.

برای استفاده مؤثر از PMI در پراپ تریدینگ و فارکس به نکات زیر توجه داشته باشید:

• فقط به جزئیات گزارش اکتفا نکنید و به اطلاعات مهمی مثل تولید، اشتغال و غیره نیز توجه داشته باشید.
• سطوح کلیدی PMI مثل ۴۳.۲ و سطوح مهم سایر شاخص‌ها مثل شاخص اشتغال و تولید را در کنار هم تحلیل کنید.
• پیش از انتشار خبر PMI درباره پوزیشن‌های خود تصمیم‌گیری کنید و حتماً برای معاملات باز خود حد ضرر قرار دهید.
• صرفاً به PMI متکی نباشید و سایر شاخص‌ها و عوامل اقتصادی را نیز در تحلیل‌های خود در نظر بگیرید.
• به تغییرات پیوسته و بلندمدت PMI توجه داشته باشید و بر اساس نوسان‌های کوتاه‌مدت آن تصمیم نگیرید.

جمع‌بندی

شاخص PMI به عنوان یک ابزار تحلیلی قدرتمند، نقش مهمی در تحلیل فاندامنتال بازار و بررسی روندهای اقتصادی ایفا می‌کند. این شاخص با ارائه اطلاعات مهم و به‌روز، به مدیران شرکت‌ها، تأمین‌کنندگان، تریدرها و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهینه‌تری در زمینه‌های مختلف بگیرند. با این حال، PMI نیز مثل هر شاخص دیگری محدودیت‌های خاص خود را دارد که باید در تحلیل‌ها به آن‌ها توجه کنید. استفاده از PMI در کنار سایر شاخص‌های اقتصادی می‌تواند به درک بهتر وضعیت اقتصاد و پیش‌بینی روندهای آینده آن کمک کند.

سؤالات متداول