نگاهی به تاریخچه پرفراز و نشیب بازار فارکس

📜 تاریخچه فارکس: از استاندارد طلا تا بازار مدرن ۲۴ ساعته

آیا می‌دانستید که تاریخچه معاملات فارکس (تبادل ارز خارجی) به قرن‌ها قبل برمیگردد؟ تبادل ارز قرن‌ها قدمت دارد و به دوره بابلیان مربوط است اما امروزه، همین بازار تبادل ارز که با نام بازار فارکس شناخته می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین، نقدشونده‌ترین و قابل دسترس‌ترین بازارهای جهان است و توسط چندین رویداد مهم جهانی از جمله برتون وودز و استاندارد طلا، شکل گرفته است.

در حالی که به نظر می‌رسد قوانین این صنعت از سال‌ها پیش تعیین شده‌اند، باید همچنان به یاد داشته باشیم که تاریخ تمایل به تکرار دارد. علت اهمیت این جمله را در ادامه مقاله بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

🌍 تاریخچه فارکس: همه چیز از کجا شروع شد؟

سیستم بارتر یکی از قدیمی‌ترین روش‌های مبادله کالا در تاریخ بشر به شمار می‌رود که قدمت آن به حدود قرن ششم پیش از میلاد بازمی‌گردد. با گذشت زمان، برخی کالاها مانند نمک و ادویه‌جات ارزش بیشتری پیدا کردند و در نهایت، در اوایل قرن ششم پیش از میلاد، اولین سکه‌های طلا ضرب شدند. اگرچه سکه‌های طلا رایج شدند اما حمل و نقل آن‌ها دشوار بود. به همین دلیل، در قرن نوزدهم، بسیاری از کشورها سیستم استاندارد طلا را پذیرفتند. این سیستم به دولت‌ها اجازه می‌داد در ازای پول کاغذی و معادل آن، طلا پرداخت کنند.

تا اوایل قرن بیستم، مبادلات ارزی بین کشورها همچنان بر پایه استاندارد طلا انجام می‌شد، اما این استاندارد نتوانست در برابر فشارهای ناشی از دو جنگ جهانی دوام بیاورد و سرانجام کنار گذاشته شد.

🏛️ سیستم برتون وودز (۱۹۴۴-۱۹۷۱)

نخستین تحول بزرگ در بازار ارز با شکل‌گیری نظام برتون وودز در اواخر جنگ جهانی دوم رقم خورد. نمایندگان از ۴۴ کشور جهان در کنفرانس مالی سازمان ملل متحد، که در شهر برتون وودز ایالت نیوهمپشایر برگزار شد، گرد هم آمدند تا بنیانی نو برای نظم اقتصادی جهانی بنا کنند. پس از سقوط بازار سهام در سال ۱۹۲۹ و وقایع بعدی، جنگ جهانی دوم باعث شد تا دلار آمریکا از یک ارز کم‌اهمیت به معیاری بین‌المللی تبدیل شود که ارزهای دیگر در مقایسه با آن سنجیده می‌شدند.

📉 فروپاشی نظام برتون وودز

پیمان برتون وودز با هدف ایجاد ثبات در اقتصاد جهانی و با ایجاد بازار ارزی با نرخ‌های ثابت شکل گرفت. در این چارچوب، ارزش هر ارز به دلار آمریکا متصل شد و دلار نیز به طلا وابسته بود. با این حال، پیمان برتون وودز در نهایت به دلیل کمبود طلای کافی برای پشتیبانی از حجم بالای دلارهای در گردش، با شکست روبه‌رو شد. سرانجام در سال ۱۹۷۱، رئیس‌جمهور ریچارد نیکسون به نظام برتون وودز پایان داد.

🔄 آغاز سیستمی نوین در سال ۱۹۷۳

پس از فروپاشی پیمان برتون وودز، توافق‌نامه اسمیتسونیان شکل گرفت که دامنه نوسان بیشتری را برای ارزها در نظر می‌گرفت. در سال ۱۹۷۲، کشورهای اروپایی تلاش کردند از وابستگی به دلار آمریکا فاصله بگیرند. با این حال، همانند نظام برتون وودز، توافق‌نامه اسمیتسونیان نیز با چالش‌هایی مواجه شد و در سال ۱۹۷۳، جهان به‌طور رسمی وارد دوران نرخ ارزهای شناور شد.

🏨 توافق‌نامه پلازا (۱۹۸۵)

در اوایل دهه ۱۹۸۰، دلار آمریکا به‌شدت تقویت شده بود که صادرات آمریکا را با مشکل مواجه کرد. در سال ۱۹۸۵، کشورهای عضو گروه G5 (ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان غربی و ژاپن) در هتل پلازا نیویورک توافقی را امضا کردند که به توافق‌نامه پلازا معروف شد و موجب سقوط سریع ارزش دلار برای تقویت صادرات آمریکا گردید.

🇪🇺 تأسیس یورو (پیمان ماستریخت ۱۹۹۲)

پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشورهای اروپایی معاهدات متعددی را برای همگرایی منطقه‌ای امضا کردند. معاهده ماستریخت در سال ۱۹۹۲ زمینه‌ساز تأسیس اتحادیه اروپا (EU) و واحد پول مشترک یورو شد. شکل‌گیری یورو مزیتی چشمگیر برای بانک‌ها و کسب‌وکارهای اروپایی به همراه داشت و آن حذف ریسک نوسانات ارزی در منطقه یورو بود.

💻 ظهور معاملات آنلاین (۱۹۹۶)

در دهه ۱۹۹۰، بازار ارزهای خارجی به شکلی بی‌سابقه پیچیده‌تر و پرسرعت‌تر شد. با یک کلیک، هر فرد می‌توانست از خانه خود به نرخ‌های دقیق بازار دسترسی پیدا کند. این تحولات در فناوری، هم‌زمان با دگرگونی‌های ژئوپلیتیکی مانند سقوط دیوار برلین و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رخ داد که راه را برای جهانی‌شدن هموار کرد و باعث شد بازار ارز دچار تحولی بنیادین شود.

📈 معاملات فارکس امروز

امروزه بازار فارکس بزرگ‌ترین بازارهای مالی جهان به شمار می‌رود. تاریخچه آن از سال ۱۹۴۴ به بعد، نمونه‌ای کلاسیک از عملکرد یک بازار آزاد را به نمایش گذاشته است. رقابت‌های گسترده در این بازار، محیطی با نقدشوندگی بسیار بالا ایجاد کرده‌اند. با گسترش فعالیت‌های آنلاین، اختلاف قیمت خرید و فروش (اسپرد) به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته است و معامله‌گران می‌توانند به همان شبکه‌های ارتباطی الکترونیکی (ECN) دسترسی داشته باشند که بانک‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند.

✍️ نتیجه‌گیری

تاریخچه فارکس نشان می‌دهد که مبادله ارز، ریشه‌ای عمیق در روند تکامل اقتصادی بشر دارد. از سیستم ساده بارتر گرفته تا ظهور سکه‌های طلا و شکل‌گیری استاندارد طلا، هر مرحله گامی مهم در مسیر پیدایش بازارهای مالی مدرن بوده است. امروزه فارکس نه‌تنها بزرگ‌ترین بازار مالی دنیاست، بلکه نشان‌دهنده‌ مسیر تحول تبادل ارزش در طول تاریخ بشر است.

❓ سوالات متداول

🔹 فارکس از چه زمانی شکل گرفت؟

شکل‌گیری رسمی فارکس به پس از فروپاشی سیستم استاندارد طلا و توافق‌نامه برتون وودز در دهه ۱۹۷۰ بازمی‌گردد اما ریشه آن به قرن‌ها قبل برمی‌گردد.

🔹 چرا استاندارد طلا کنار گذاشته شد؟

با آغاز جنگ جهانی اول، کشورها برای تأمین هزینه‌های جنگ ناچار شدند پول بیشتری چاپ کنند، در نتیجه استاندارد طلا که نیاز به پشتوانه طلا داشت، کنار گذاشته شد.

🔹 چگونه بازار فارکس به شکل امروزی رسید؟

با شناور شدن نرخ ارزها پس از فروپاشی توافق‌نامه برتون وودز، بازار ارز خارجی به تدریج شکل آزاد و غیرمتمرکز به خود گرفت و به کمک فناوری، به بازار ۲۴ ساعته و جهانی امروز تبدیل شد.